روز عاشقان کتاب هر سال در ۹ آگوست (۱۹ مرداد) برگزار می‌شود. این روز به نوعی یک روزِ تعطیلِ غیررسمی است برای ترغیب کتاب‌خوانی و به ویژه مطالعه‌ی ادبیات. در این روز به مردم توصیه می‌شود تلفن‌های هوشمند و هر نوع حواس‌پرتی تکنولوژیکی خود را کنار بگذارند و یک کتاب برای مطالعه انتخاب کنند. روز عاشقان کتاب به‌طور گسترده در مقیاس جهانی شناخته می‌شود؛ اما منشأ و خالق آن تا امروز ناشناخته است.

این روز در اصل یک روز ملی در تقویم مردم آمریکا است. به گفته‌ی سیوکس سیتی ژورنال، آمریکایی‌ها این روز را انتخاب کردند. هدفشان از تعیین این روز این بود که مردم کتاب‌هایی که خوانده‌اند را به همدیگر معرفی کنند و خودشان هم خواندن یک کتاب جدید را شروع کنند.

روز عاشقان کتاب فرصت خوبی برای کسانی است که عاشقانه مطالعه کردن را دوست دارند و کتاب به یکی از نزدیک‌ترین دوستان آن‌ها تبدیل شده. در بیش از صد کشور جهان این روز با برنامه‌های جالب و جذابی برگزار می‌شود.

در سراسر دنیا به‌خاطر اهمیت کتاب و ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی، فستیوال‌ها و مراسم‌های بسیاری برگزار می‌شود. همچنین روز‌های مختلفی با نام‌های مختلف در حوزه کتاب تعیین شده است. از جمله مهم‌ترین این روز‌ها عبارتند از:

«روز جهانی کتاب و حق مؤلف» که یک رویداد سالانه است و در ۲۳ آوریل هر سال برگزار می‌شود. این روز توسط یونسکو نام‌گذاری شده‌است. در سال ۱۹۹۵ یونسکو تصمیم گرفت که روز جهانی کتاب و حق نشر در این روز جشن گرفته شود. این روز همچنین مصادف با سالگرد درگذشت ویلیام شکسپیر و سروانتس است.

«روز جهانی کتاب کودک» که ۲ آوریل (برابر با ۱۴ فروردین) هر سال برگزار می‌شود. این روز را به افتخار زادروز هانس کریستین اندرسن، نویسنده داستان‌های کودکان نام‌گذاری کرده‌اند.

اعلام سالانه پایتخت جهانی کتاب

پایتخت جهانی کتاب عنوانی است که از سال ۲۰۰۱ میلادی به این‌سو هر ساله از سوی سازمان یونسکو به شهری داده می‌شود که در جهت تقویت جایگاه کتاب و خواندن آن کوشش شایانی کرده‌ باشد. هدف یونسکو این است تا از این طریق در آن سال به اجرای برنامه‌های فرهنگی مرتبط با کتاب بپردازد و از این راه شوق مطالعه را در مردم ایجاد کند. این انتخاب هیچ جایزه‌ی مالی را برای برگزیده‌ی آن دربر ندارد؛ بلکه تصدیق بهترین برنامه‌ی اختصاص‌داده‌شده به کتاب و کتاب‌خوانی است.

سازمان یونسکو هر سال یک شهر را با کمک سه مرکز بین‌المللی کتاب به عنوان پایتخت کتاب تعیین می‌کند که این سه مرکز انجمن ناشران بین‌المللی کتاب، اتحادیه بین‌المللی فروشندگان کتاب و اتحادیه بین‌المللی انجمن کتابخانه‌ها است. سالی که شهر برگزیده عنوان پایتخت جهانی کتاب را دارا است از ۲۳ آوریل یعنی روز جهانی کتاب تا ۲۲ آوریل سال بعد از آن ادامه دارد.

بانکوک سیزدهمین شهری است که به‌عنوان پایتخت جهانی کتاب انتخاب می‌شود. کمیته‌ی تصمیم‌گیرنده‌ی اعطای این عنوان، دلیل انتخاب بانکوک را به‌عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال ۲۰۱۳ «ایجاد انگیزه برای سهیم شدن و شرکت مردم در زنجیره‌ی تأمین کتاب، حضور فعال بازیگران تایلندی در پروژه‌ای ادبی که از قبل به همین منظور طراحی شده و همچنین عمل به تعهدات در حوزه‌ی نشر» اعلام کرده‌ است.

پیش از این مادرید اسپانیا (۲۰۰۱)، اسکندریه مصر (۲۰۰۲)، دهلی نو هندوستان (۲۰۰۳)، آنتورپ بلژیک (۲۰۰۴)، مونترال کانادا (۲۰۰۵)، تورین ایتالیا (۲۰۰۶)، بوگوتا کلمبیا (۲۰۰۷)، آمستردام هلند (۲۰۰۸)، بیروت لبنان (۲۰۰۹)، لوبلیانا اسلوونی (۲۰۱۰)، بوینوس آیرس آرژانتین (۲۰۱۱) و ایروان ارمنستان (۲۰۱۲) پایتخت جهانی کتاب بودند.

تهران یک بار در سال ۲۰۰۶ و بار دیگر در سال ۲۰۱۱ برای کسب عنوان «پایتخت کتاب جهان» تقاضا داده‌ است که هر دو تقاضا رد شده‌ است. تهران در سال ۲۰۰۶ با یک رأی، این عنوان را به تورین ایتالیا باخت. گفته می‌شود که نیشابور با پشتوانه‌ی تجربه‌ای که در پایتختی کتاب ایران کسب کرده‌است، برای کسب عنوان پایتخت جهانی کتاب اقدام کرده‌ است.

معیار‌های انتخاب پایتخت جهانی کتاب:

کمیته‌ی انتخاب و معرفی نامزد‌ها از برنامه‌هایی استقبال می‌کند که توسط شهردار یک شهر اجرا یا تأیید شده و در جهت ترویج و گسترش کتاب‌خوانی است.

کمیته‌ی انتخاب نامزد‌ها توجه خود را به برنامه‌های خاصی جلب می‌کند که به این شرح‌اند: درجه‌ی مشارکت همه‌ی سطوح (از شهری تا بین‌المللی)، تأثیر بالقوه‌ی این برنامه‌ها، دامنه و کیفیت فعالیت‌هایی که توسط کاندیدا‌ها طرح شده‌است و گستره‌ای که در آن ناشران، نویسندگان، کتاب‌فروش‌ها و کتابداران درگیر می‌شوند و سازمان‌های غیردولتی هم در آن فعال هستند و هر پروژه‌ی دیگری که کتاب و کتاب‌خوانی را ارتقا می‌دهد. همچنین برنامه‌ها باید در راستای ارتقای آزادی بیان و اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر باشد.

یک خبر خوب برای عاشقان کتاب، هم‌زمان با روز جهانی عاشقان کتاب:

طرح تابستانه کتاب از (۱۸ مرداد) در کتاب‌فروشی‌های عضو این طرح در سراسر کشور آغاز به کار کرد.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، ۷۶۱ کتاب‌فروشی از ۳۱ استان کشور در طرح «تابستانه کتاب» مشارکت کرده‌اند که از (۱۸ مردادماه) با یارانه ۲۰ درصدی کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و دانشگاهی را به مخاطبان ارائه می‌کنند.

در این طرح، استان تهران با ۱۱۵ کتاب‌فروشی، اصفهان با ۸۵ کتاب‌فروشی و خراسان رضوی با ۸۱ کتاب‌فروشی بیشترین مشارکت را از آن خود کرده‌اند.

اسامی و مشخصات کتابفروشی‌های عضو طرح «تابستانه کتاب ۹۹» به تفکیک هر استان بر روی سایت tarh.ketab.ir قابل مشاهده است.

در این طرح که با شعار «کتاب بخوانیم، ایمن بمانیم» از ۱۸ مردادماه آغاز و تا ۳۰ مرداد ادامه خواهد داشت، سقف مجاز خرید برای هر خریدار ۱۵۰ هزار تومان است.

در «تابستانه‌ی کتاب ۹۹» به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایط شیوع و گسترش ویروس کرونا و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، خرید‌های غیرحضوری نیز با ثبت اطلاعات مربوطه در پنل از سوی کتاب‌فروشی‌ها فراهم شده است.

در پایان چند جمله از بزرگان درباره اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی را با هم می‌خوانیم:

اینشتین:
افکار و اندیشه‌های انسان به گونه‌ای است که ممکن است فقط خواندن یک کتاب پایه اندیشه‌ها و افکار انسان را بر مبنای جدید یا در مسیر خاصی قرار دهد و چه‌بسا ممکن است کتابی مسیر سرنوشت میلیون‌ها انسان را در راه مخصوصی بیندازد.

مُنْتِسکیو:
من هیچ غمی نداشتم که خواندن یک صفحه کتاب از بین نبرده باشد. کتاب، عمر دوباره است. در دنیا لذتی که با لذت مطالعه برابری کند، نیست.

کارلایل:
دانشگاه واقعی، جایی است که مجموعه‌ای از کتاب در آن جمع‌آوری شده باشد.

موریس مترلینگ:
آدم تنها در بهشت هم باشد، به او خوش نمی‌گذرد، ولی کسی که به کتاب یا تحقیق علاقه‌مند است، هنگامی که به مطالعه یا تفکر مشغول است، جهنم، به‌تنهایی برای او بهترین بهشت‌هاست.

آبراهام لینکلن:
بدون حکومت، می‌شود زندگی کرد، ولی بدون کتاب و مطبوعات نمی‌شود.

وُلتر:
برگ‌های کتاب به منزله‌ی بال‌هایی هستند که روح ما را به عالم نور و روشنایی پرواز می‌دهند.

ویکتور هوگو:
خوشبخت، کسی است که به یکی از این دو چیز دسترسی دارد، یا کتاب‌های خوب یا دوستانی که اهل کتاب باشند.

سقراط:
جامعه وقتی فرزانگی و سعادت می‌یابد که مطالعه، کار روزانه‌اش باشد.

بیهقی:
بهترین سخن‌گویان و یاران، کتاب است و آن‌گاه که دوستان تنهایت نهند، می‌توانی به آن سرگرم شوی. اگر او را هم‌راز خویش قرار دهی، سرّ تو را فاش نمی‌کند و با کتاب است که می‌توان به دانش و نیکی‌ها دست یافت.